ویدئوی آموزش CBCT (قسمت۱)

در این سلسله از فیلمها قصد داریم که با رویکرد کاربردی و کیلینیکال به مبحث ‌CBCT نگاه کنیم و قرار نیست که بصورت فقط کتاب تدریس شود

در این جلسات به این خواهیم پرداخت که
CBCT چیست ؟
چرا اینقدر گسترده شده است ؟
استفاده از CBCT چه مزایا و چه محدودیتهایی دارد ؟
کجاها به کارمان می آید ؟
جاهایی که آنرا لازم داریم چگونه آنرا تجویز کنیم ؟
چگونه ریپورت آنرا بخوانیم ؟
چطور از نرم افزارهای مشاهده CBCT استفاده کنیم ؟
و ....

برای اینکه ذهنمان از سردرگمی دربیاید باید به سه سوال اصلی در مورد CBCT جواب بدهیم

CBCT چیست؟
چرا از CBCT استفاده میکنیم ؟
چه زمانی از CBCT استفاده میکنیم ؟

که همانطور که از اسمش معلوم است یک روش برش‌نگاری کامپیوتری با استفاده از اشعه مخروطی هست   CBCT مخفف عبارت Cone beam computed tomography

در حالت طبیعی اگر ما بخواهیم ساختار داخلی یک جسم غیرشفاف را بررسی کنیم باید آن جسم را برش بدهیم که این برای اجسام دیگر شاید مشکلی نداشته باشد اما هنگامی که جسم مورد بررسی بدن بیمار باشد این راه امکانپذیر نیست که اینجاست دست به دامن تکنولوژی میشویم

تکنیکهای تصویربرداری که تحت عنوان توموگرافی یا برش‌نگاری میشناسیم این امکان را به ما میدهند که ساختار داخلی اجسام را بررسی کنیم
در واقع بدون آنکه ساختار بافت دستکاری شده باشد برشی از بافت را به ما نشان میدهند پس این امکان برای ما فراهم میشود که اطلاعات  را روی صفحه مانیتور ببینیم

در اینجا یک اشاره کوتاه به فیزیک تصویربرداری CT پزشکی میکنیم و بعد به ادامه مبحث میپردازیم

CT پزشکی computed tomography

در سی تی اسکن دستگاه یک سری تصویر مقطعی از بیمار تهیه میکند و آنها را باهم ادقام میکند
دستگاه از یک منبع اشعه ایکس تشکیل شده است که اشعه ایکس را بصورت بادبزنی شکل ساطع میکند 
این باریکه پرتو از مقطع مورد نظر بدن بیمار عبور کرده و درسمت مقابل به یک ردیف از دتکتورهای اشعه ایکس برخورد میکند

دستگاه اشعه ایکس تضعیف شده را بعنوان سیگنال دریافت کرده و میخواند

حال این مجموعه بصورت همزمان شروع به اکسپوز اشعه ایکس و چرخش حول بدن بیمار میکند
یعنی مقطع مورد نظر ما از زوایای مختلف اسکپوز میشود

حال من با یک مثال خیلی ساده میخواهم به شما نحوه بدست آوردن تصویر یک مقطع توسط این دستگاه را برای شما توضیح بدهم

ما میدانیم که تصاویر دیجیتال از یک سری پیکسلها با رنگهای مختلف تشکیل شده است که کنار هم قرار گرفتن این پیکسلها تصویر ما را می سازند

اگر ما بتوانیم رنگ هر پیکسل را در مقطع مورد نظرمان بدست بیاوریم کنار هم چیدن این پیکسلها در نهایت تصویر نهایی مان ساخته میشود

برای فهم راحت این مطلب همانطور که در تصویر میبینید فرض کنید تصویر ما یک تصویر ۹ پیکسلی هست که در اینجا به هر پیکسل یک اسم دادیم
در اینجا اگر ما رنگ هر پیکسل را بدست بیاوریم کار تمام است

در مورد تصاویر رادیوگرافی که با اشعه ایکس گرفته میشوند رنگ همان میزان تضیف اشعه است
ساختارهایی که به راحتی اشعه ایکس را عبور میدهند سیاهتر دیده میشوند و ساختارهایی که اشعه ایکس را تضعیف میکنند سفیدتر دیده میشوند
به همین خاطر ما باید بفهمیم که هر پیکسل جسممان مستقلا چقدر اشعه ایکس را تضعیف کرده است

همانطور که گفته شد مجموعه تیوب اشعه ایکس و دتکتورها دور بدن بیمار میچرخند و از زوایای مختلفی اکسپوژر را انجام میدهند که ما برای مثالمان ۳تا از این زوایا را در نظر میگیریم

همانطور که در عکس میبینید در پوزیشن ۱ دستگاه این اکسپوژر را انجام میدهد و دتکتورها هم اشعه تضعیف شده را میگیرند
دستگاه تعداد فتونهای اولیه ای که ساطع کرده است را میداند و همچنین تعداد فوتونهایی که دتکتور دریافت کرده است را نیز میداند پس میتواند محاسبه کند که چه تعداد از فتونها در مسیر کم شده اند

پس ما به این طریق میتوانیم بگوییم که مجموع دانسیته پیکسلهایی از بافت که در هر راستایی از اشعه ایکس قرار گرفته اند چقدر است

 ما برای این کار یک سری معادله مینویسیم در موقعیت شماره یک مجموع دانسیته پیکسل a- b - c فرض کنیم که ۵۱ است
و مقدار اشعه رسیده به پیکسل وسطی ۴۰ است و مقدار اشعه خوانده شده توسط پیکسلهای پایینی ۴۵ استبرای این اعداد یک سری معادله مینویسیم

دستگاه میچرخد و به موقعیت دوم با زاویه جدید میرود و باز هم یک سری از پیکسلها در مسیر اشعه قرار میگیرند و ما میتوانیم یکسری دیگر از معادلات را بنویسیم

دوباره دستگاه میچرخد و به موقعیت سوم میرود و دوباره ما یک سری دیگر از معادلات را مینویسیم

که درنهایت ما تعداد معادله با تعدادی مجهول داریم که برنامه با حل کردن این معادلات مقدار عددی هر پیکسل را بدست می آورد و این مقدار عددی را متناظر با یک رنگ از طیف خاکستری پر میکند و پیکسلهای را کنار هم قرار داده و برای ما تصویر را نمایش میدهد

به این صورت یک مقطع از بافت که اکسپوز شده است برش نگاری میشود و پس از آن تخت بیمار در دستگاه سی تی کمی جابجا میشود و مقطع بعدی برش نگاری میشود به این صورت مقاطع متوالی از بدن بیمار تصویر برداری میشود در نهایت برنامه تمام تصاویر این مقاطع را روی هم قرار میدهد و یک حجم تصویری به ما میدهد که کل ساختار اطلاعاتی آنرا داریم

به مربعهایی که تصویر دوبعدی را تشکیل میدادند پیکسل میگفتیم ولی به این مربعهایی که حجم تصویر سه بعدی را میسازند بوکسل میگوییم
که ما رنگ هر بوکسل از حجم تصویرمان را میدانیم و بدین طریق میتوانیم تصویرمان را بازسازی کنیم

 گفتیم که در سی تی ما یک اشعه فن شیپ (بادرزنی شکل) و یک ردیف از دتکتور داشتیم
اما در CBCT یک اشعه مخروطی شکل داریم و به جای یک ردیف دتکتور یک صفحه دتکتور داریم و کل حجم مورد نظرمان با یک بار چرخش دستگاه دور سر بیمار تصویر میشود
که این حالت یک مزیت عمده برای این تکنیک CBCT ایجاد میکند

اول اینکه اسکن خیلی سریعتر است
دوم اینکه دوز بیمار خیلی خیلی کمتر میشود زیرا زمان اسکن کوتاهتر شده است

که با چرخش دستگاه تصاویر متوالی از زوایای مختلف گرفته میشود و دستگاه این تصاویر را آنالیزمیکند و با حل معادلات به جواب میرسد

 پس این کل اتفاقی است که در یک دستگاه CBCT برای رسیدن به یک تصویر حجمی یا سه بعدی می افتد