آپیکوکتومی (Apicoectomy) یا جراحی قطع انتهای ریشه یک روش جراحی در دندانپزشکی است که برای حفظ دندان‌هایی که درمان ریشه به دلایلی شکست خورده، انجام می‌شود. این روش معمولاً زمانی مورد نیاز است که التهاب یا عفونت در نوک ریشه دندان ادامه داشته باشد و با درمان ریشه قابل حل نباشد. آپیکوکتومی شامل برداشتن انتهای عفونی ریشه دندان و بافت اطراف آن است.
مراحل انجام یک جراحی آپیکو:
۱. تشخیص و برنامه‌ریزی:
- معاینه بالینی: دندانپزشک ابتدا با استفاده از رادیوگرافی، وضعیت دندان و ناحیه انتهای ریشه را بررسی می‌کند. وجود عفونت مزمن یا کیست می‌تواند نشانه‌ای از نیاز به جراحی آپیکو باشد.
- بررسی گزینه‌های درمانی: پیش از انجام جراحی، سایر گزینه‌های درمانی مانند تکرار درمان ریشه یا روش‌های غیرجراحی ممکن است بررسی شود.
۲. بی‌حسی موضعی:
- ابتدا ناحیه تحت درمان با بی‌حسی موضعی بی‌حس می‌شود تا بیمار در طول جراحی هیچ‌گونه درد یا ناراحتی حس نکند.
۳. برش و باز کردن بافت لثه:
- دندانپزشک با ایجاد برش در لثه، به استخوان فک و نوک ریشه دندان دسترسی پیدا می‌کند. فلپ لثه به آرامی کنار زده می‌شود تا بتوان به نوک ریشه دسترسی داشت.
۴. برداشتن استخوان:
- برای رسیدن به نوک ریشه، مقدار کمی از استخوان فک که اطراف ریشه است، برداشته می‌شود. این کار معمولاً با استفاده از ابزارهای جراحی دندانپزشکی یا مته انجام می‌شود.
۵. برداشتن انتهای ریشه و بافت عفونی:
- دندانپزشک حدود ۳ تا ۴ میلی‌متر از انتهای ریشه دندان را قطع می‌کند. سپس بافت‌های عفونی اطراف ریشه، شامل کیست‌ها یا گرانولوم‌ها، برداشته می‌شود.
۶. پاکسازی و آماده‌سازی محل:
- پس از برداشتن انتهای ریشه و بافت عفونی، ناحیه با محلول‌های ضدعفونی‌کننده پاکسازی می‌شود تا از حذف کامل عفونت اطمینان حاصل شود.
۷. پر کردن انتهای ریشه (Retrograde Filling):
- برای جلوگیری از بروز عفونت مجدد، انتهای بریده شده ریشه معمولاً با مواد ترمیمی دندانپزشکی مانند MTA (Mineral Trioxide Aggregate) یا آمالگام پر می‌شود. این کار باعث جلوگیری از نشت عفونت به بافت‌های اطراف می‌شود.
۸. بستن فلپ و بخیه زدن:
- پس از اتمام جراحی، فلپ لثه به جای خود بازگردانده می‌شود و با بخیه بسته می‌شود. این بخیه‌ها معمولاً بعد از ۷ تا ۱۰ روز برداشته می‌شوند.
۹. مراقبت‌های پس از جراحی:
- بعد از اتمام جراحی، بیمار باید دستورالعمل‌های مراقبتی مانند استفاده از دهان‌شویه‌های ضدعفونی‌کننده، پرهیز از غذاهای سفت، و مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها (در صورت نیاز) را رعایت کند.
- معمولاً بیمار مقداری تورم و درد را تجربه می‌کند که می‌تواند با مصرف مسکن‌های تجویزشده کنترل شود.
نکات کلیدی در جراحی آپیکو:
- کاربرد اصلی: آپیکوکتومی معمولاً زمانی انجام می‌شود که درمان مجدد ریشه امکان‌پذیر نباشد یا عفونت مزمن در انتهای ریشه باقی مانده باشد.
- دقت در تمیز کردن: پاکسازی دقیق بافت عفونی و پر کردن انتهای ریشه برای جلوگیری از عفونت مجدد ضروری است.
- زمان جراحی: این جراحی معمولاً حدود ۳۰ تا ۹۰ دقیقه طول می‌کشد، بسته به پیچیدگی مورد و تعداد ریشه‌های درگیر