جستجو

دوشنبه, ۱۲ آذر, ۱۴۰۳

ویدئو

کاربرد لیزر در اندودانتیکس

فیلم آموزشی کاربرد لیزر در درمان ریشه دندان و اندودانتیکس laser-in-endodontics
کاربرد لیزر در درمانهای ریشه دندان و اندودانتیکس
هدف از این فیلم و سخنرانی دادن یک دید کلی در مورد کاربردهای بالینی لیزر برای درمان ریشه دندان هست
لیزر از ابتدای کلمات Light , amplification ,stimulated , emission , radiation گرفته شده است
بطور کلی لیزرهای یک نور استثنایی هستند و ما در دندانپزشکی میخواهیم که کارهایی را در دندانپزشکی انجام دهیم
ما چهار نوع نور را داریم نور خورشید ٬‌نور لامپ ٬ نور ال ای دی و نور لیزر اما با نورهای عادی ما نمیتوانیم مینای دندان را تراش دهیم نمیتوانیم عاج دندان را تراش دهیم نمیتوانیم استخوان را برداشت کنیم نمیتوانیم بافت نرم را جراحی کنیم یا باعث انعقاد شویم اما با لیزر و با طول موجهای خاصش میتوانیم این کار را انجام دهیم
که این بدلیل چهار ویژگی خاص لیزر است
۱- اول اینکه نور لیزر مونو کروم یا تک رنگ یا تک طول موج است
۲- کورنسی coherenceامواج لیزر باهم همفاز و هم جهت هستند
۳ – amplitude stability امواج لیزر شدت ثابتی دارند
۴- collimated امواجنور لیزر موازی هستند یا واگرایی کمی دارند
که این ویژگیها باعث شده است که نور لیزر یک خاصیت ویژه داشته باشد
لیزر در دندانپزشکی در کجاها مورد استفاده قرار گرفته است ؟
برای کویتی پریپریشن cavity preparation
در روت کانال تراپی root canal therapy
اپیک تومی apicoectomy
در مواردی که میخواهیم بافت نرم یا بافت سخت را  کرون لنت کنیم crown lengthening
در امپلنتها implant
برداشتن فایبروما fibroma removal
در جیجیوک تومی gingivectom y
در بیلچینگ bleaching
موارد بالا عمده ترین مواردی هستند که در آنها ما میتوانیم از لیزر استفاده کنیم
خصوصیات لیزر در اندو
معمولا درد کمتری نسبت به روشهای عادی دارند less or no pain
مراحل کار با لیزر سریعتر هست (برای برداشتن بافت نرم ٬ ضایعه ٬ انعقاد بغیر از برداشتن بافت سخت که در اینجا کمی کندتر هست ) faster procedure
نداشتن ویبریشن (بسیاری از بیماران از ویبریشن و صدای توربینها نگران میشوند )  no vibration
درمانهای لیزری به بی حسی کمتری نیاز دارند تا روشهای معمولی less anesthesia
درمانهایی که با لیزر انجام میشوند در طول موجهای خاص خونریزی ندارند مخصوصا هنگام کار با لیزر دایود و لیزر اندییکت  reduction in bleeding
آماس کمتر و ترمیم بیشتر good healing
که ما از خصوصیات بالا در درمانهایمان استفاده می کنیم
بیشترین طول موجهایی که لیزر در دندانپزشکی مورد استفاده قرار میگیرد عبارتند از:
لیزر Co2 با طول موج ۹۶۰۰ – ۱۰۶۰۰نانومتر
لیزر Er:YAG با طول موج ۲۹۴۰ نانو متر
لیزر Er.Cr:YSGG با طول موج ۲۷۸۰ نانو متر
لیزر Nd:YAG با طول موج ۱۰۶۴ نانومتر
لیزر KTP با طول موج ۵۳۲ نانو متر
لیزر Diode با طول موج ۸۱۰٬۹۴۰٬۹۸۰ نانو متر
البته باید لیزرهای کم توان را باید با این موارد اضافه کنیم
تاریخچه لیزر در دندانپزشکی
تاریخچه لیزر در دندانپزشکی به سال ۱۹۷۱ برمیگردد زمانیکه بیک من و و سی تو خواستند از لیزر Co2 و لیزر ایندیکت برای بستن ایپیکال فرامن استفاده کنند .قطعا کسانیکه با فیزیک لیزر کمی آشنایی دارند متوجه خواهند شد که این دو نوع لیزر هیچ گونه اثری روی بافت سخت ندارند و یا اثرشان بسیار کم است بنابراین نمیتوانند قسمت ایپیکال فرامن را برای ما ببندند و این دو در اینجا به این نتیجه رسیدند و مطالعه آنها با شکست مواجه شد و نتوانستند ایپیکال فرامن را ببندند اما یک سال بعد نیک من و همکارانشان توانستند تغییرات فیزیکی و شیمیایی به کمک Co2 در قسمت داخل کانال ایجاد کنند
در حقیقت از این تاریخ به بعد تحقیقات کاربرد لیزر در دندانپرشکی و اندودانتیک شروع شد
لیزر در اندودانتیک در چه قسمتهایی مورد استفاده قرار میگیرد؟
۱- تشخیص حیات پالپ Diagnosis of pulp vitality
۲- کاهش حساسیت عاج Decreasing the hypersensitivity
۳- پالپ کپینگ و پالپوتومی pulp capping & pulpotomy
۴- تهیه حفره دسترسی یا اکسس کویتی access cavity preparation
۵- کلینینگ و شیپینگ داخل کانال cleaning and shaping
۶- ضدعفونی کانال root canal disinfection
۷- برداشتن لایه اسمیر از داخل کانال removal of the smear layer
۸- جراحی اندودانتیک برای برداشت بافت نرم و بافت سخت Endodontic surgery
۹- برای بستن و سیل کردن توبول عاجی Apical dentinal tubles sealing
10- آبچوریشن obturation
11- درمانهای مجدد retreatment
12- وسیله کمک کننده در واکنش شیمیایی در بلیچینگ و سفید کردن دندان دندانها bleaching
 توضیحات موارد استفاده لیزر در اندودانتیک

۱- تشخیص حیات پالپ Diagnosis of pulp vitality
لیزر داپلو فلومتری laser doppler flowmetry (LDP)
از لیزر داپلو فلومتری برای تشخیص حیات پالپ استفاده میکنیم تستهای عادی و تست سرما و گرما تشکیلات عصبی را تست میکنند و این تشکیلات عصبی ممکن است جواب کاذب به ما بدهند به همین خاطر برای اینکه زنده بودن یک بافت را بفهمیم باید جریان خون آن بافت را بسنجیم یعنی اگر یک بافت جریان خون داشته باشد میگوییم که بافت زنده است و اگر جریان خون عادی باشد میگوییم که دندان نرمال است و اگر هیپرمی داشته باشد ممکن است جریان خون شدت داشته باشد
در لیزر داپلو فلومتری این عیب برطرف شده است در اینجا از یک وسیله ای استفاده شده است که گردش خون را در داخل میکرو واسکرول ها ارزیابی میکند
اگر ما بخواهیم با تستهای معمولی یا سنسیتیویتی تست  این کار را انجام دهیم آنهایی که تحت تروما قرار گرفته اند یا دندانهایی که تحت درمان ارتودنسی قرار گرفته اند معمولا با این روشهای عادی به سختی میتوان گفت که دندان زنده است یا خیر .یا کودکان برای تستهای پالپ تست و تست سرما و گرما  با ما همکاری لازم را نمیکنند افرادی که لال هستند و نمیتوانند با ما صحبت کنند نیز همین مشکل را داریم
به همین خاطر ما نیاز داریم که از روشهای جدید استفاده کنیم در لیزر داپلو فلومتری از لیزرهای هلیوم -نئون  و دایود لیزرها که توان کم در حد یک تا دو میلی وات دارند معمولا استفاده میشود
نحوه کار این دستگاه به این صورت است که جریان خون را در میکرو واسکرولرها سیستم عروقی بررسی میکنیم دقیقا حرکت گلبولهای قرمز و تابش نور روی آنها و جابجایی نور باعث لیفت نور میشود و ما اینها را روی مانیتور براحتی میتوانیم ببینیم و مورد ارزیابی قرار دهیم که آیا این گردش خون٬ گردش خون نرمالی هست یا این بافت هایپرمیا دارد یا بافت به سمت نکروز پیش میرود
– مشکلات استفاده از لیزر داپلو فلومتری
– دستگاه آن یک دستگاه نسبتا گران است
– کاربرد آن نیاز به گذراندن یک مراحل مقدماتی دارد
– همانطور که در عکس میبینید قبل از انجام لیزر داپلو فلومتری باید یک قالبگیری از آن ناحیه انجام دهیم و بعد از قالبگیری به کمک فرز روند دو سوراخ روی قالب ایجاد میکنیم و این سنسورها روی قالب قرار میگیرند . اگر ما این کار را انجام ندهیم ممکن است در یک سوم میانی که این سنسور ها قرار میگیرند جریان خون پریودشوم را به ما نشان دهد و ما را به اشتباه بیاندازد
به همین خاطر باید بصورت دقیق در قسمت میانی تاج دندان قرار گیرد و مراقب باشیم که انتقال گردش خون پریود شوم روی این سنسورها اتفاق نیافتد
– قبل از کار با آن باید حتما کالیبره شوند و برای دندانهای خلفی کابردشان کمی مشکل و زمانبر است
۲ – کاهش حساسیت عاج Decreasing the hypersensitivity
حساسیت عاج معمولا بصورت یک درد کوتاه و تیز ناشی از عریان شدن عاج هست که تحریکاتی مانند سرما ٬ گرما ٬ لمس ٬ هوا و تغییرات اسمتیک و شیمیایی باعث این درد میشوند ولی عمده ترین مشکل در اینجا ایجاد درد توسط سرما است

چه موقع ما حساسیت عاجی داریم ؟
– جاهایی که ما تحلیل لثه داریم .
– بعد از معالجات پریودنتال بخصوص بعد از جراحی پرودنتال افزایش حساسیت عاج داریم . افکتهای آناتومیک در مواردی که – پوشش مناسب توسط سمنتوم روی مینا انجام نمیشود و بین اونها فاصله وجود دارد 
– مواردی که بصورت مکانیکی دچار سایش میشوند هنگام استفاده از مسواکهای زبر و نوک آنها گرد نیست و یا استفاده از خمیر دندانهایی که مواد ساینده دارند
امروزه برای کاهش حساسیت عاجی چه کاری انجام میدهند ؟
1- استفاده از رزینها و نمکهای اکسلان
2- استفاده از ایزوبوتیل سیانواکریلات isobutyl cyanoacrylate
3- استفاده از وارنیشها
4-لیزر
5- رزینهایی که حاوی فلوراید هستند
6- خمیردندانهایی که حاوی پتاسیم و فلوراید هستند
موارد ۱و۲و۳ از طریق بستن توبولهای عاجی مانع انتقال عصبی میشوند یعنی جریان مایع داخل توبولهای عاجی اتفاق نمی افتند و باعث تحریک گیرنده های عصبی نمیشوند
موارد ۵ و ۶ با بالا بردن آستانه تحریک عصبی باعث کاهش حساسیت عاج میشوند و تحرکات معمولی باعث ایجاد درد برای بیمار نشود
اگر دقت کنید لیزر بین دو قسمت بالا قرار گرفته است زیرا بوسیله دو نوع گفته شده در بالا باعث کاهش حساسیت عاج میشود یعنی هم بوسیله بستن توبولهای عاجی و  هم بوسیله بالا بردن پتانسیل تحریک الکتریکی
چه لیزرهایی برای کاهش حساسیت عاج مورد استفاده قرار میگیرند ؟
lasers used for the treatment of hypersesitivity
لیزرهایی که برای کاهش حساسیت عاج مورد استفاده قرار میگیرند
لیزرهایی که برای کاهش حساسیت عاج مورد استفاده قرار میگیرند


لیزرهای اندیکت Nd:YAG
لیزرهای ایربیوم یگ Er:YAG
لیزرهای دایود Diode
لیزرهای سی او تو Co2

ما میتوانیم برای کاهش حساسیت عاج از لیزرهای های پاور یا توان بالا یا لیزرهای کم توان هم استفاده کنیم اما اگر بخواهیم که از لیزر پرتوان استفاده کنیم باید مود تابشی ٬ مود noncontact نان کنتکت باشد یعنی در این حالت هیچ تماسی با بافت پیدا نمیکنیم
روشی که در مود noncontact نان کنتکت انجام میشود در شکل نشان داده شده است (در فیلم مشاهده کنید ) اگر خوب نگاه کنید یک برشی از نس لثه ای هم زده شده است یعنی ما موقعی که بخواهیم لیزر بتابانیم در ناحیه طوق دندان یک مقدار میتابانیم و یک مقدار دیگر را زیر لثه میرویم در حقیقت میتوانیم بگوییم که از ناحیه لثه دو قسمت میکنیم یک قسمت که بالا هست و قسمت دیگر پایین و زیر لثه که لیزر میتابانیم . از یک نقطه شروع میکنیم و دور زده و دوباره بر میگردیم که این کار را ۲ یا ۳ بار انجام میدهیم
لیزر هایی که برای این کار میتوانیم استفاده کنیم لیزرهای دایود ۸۱۰ ٬ ۸۳۰ ۹۸۰ و دایودهای جدید ۱۰۶۴ که مشابه طول موج ایندیکت هستند ولی ایندیکت نیستند . توانی که استفاده میکنیم بر حسب نوع لیزر ممکن است یک تا یک و نیم وات باشد و مدت زمانی که در اینجا باید قرار دهیم باید دارای نظم باشد و از ۳۰ ثانیه بیشتر نباشد
اگر لیزر ما لیزر پالسی باشد مثل لیرر دایود ٬ از انرژی ۳۰ میلی وات به مدت نیم تا یک دقیقه با روشی که در بالا گفته شد استفاده میکنیم
خوب حالا این کار را برای چند با باید انجام دهیم ؟ برای حساسیت عاجی یک روز در میان یا دو بار در هفته این کار را انجام میدهیم بسیاری از بیماران ما در آن هفته اول ممکن است که مشکلشان برطرف شود ولی در کیسهایی که کمی مقاوم هستند ما میتوانیم درمانمان را یک یا دو هفته بعد هم تکرار کنیم تا بتوانیم به نتیجه مطلوبی برسیم
اگر برای کاهش حساسیت عاج از لیزرهای پرتوان استفاده کنیم و این لیررها در تماس با نسر قرار گیرند ممکن است که نور لیزر از نسر دندان عبور کرده و به فسمتهای نسر زیرین که در  پالپ دندان است را تحت تاثیر قرار دهد
ولی لیزرهای کم توان چون توان زیر نیم وات دارند معمولا مشکلی برای ما ایجاد نمیکنند به همین خاطر لیزرهای کم توان را مییتوانیم بصورت کنتک مود استفاده کنیم ( با بافت تماس دهیم ) و همان حرکتهای گفته شده در قبل را انجام دهیم
برای این حالت دستگاه را چگونه تنظیم کنیم ؟
اگر بر حسب پاور power باشد ۰/۳ وات و اگر بر حسب انرژی Energy باشد ۳ تا ۴ ژول و زمان ۳۰ تا ۶۰ ثانیه و ۲ تا ۳  دفعه در هفته که این کار در هفته های بعد هم میتواند انجام شود تا بتوانیم به یک نتیجه مطلوب برسیم و مشکل بیمار را برطرف کنیم
کدام یک از لیزرها ( کم توان یا پر توان ) برای کاهش حساسیت عاج مناسب هستند ؟
بر طبق مطالعه ای که در سال ۲۰۰۴ انجام شد دو نوع لیزر تست شد یک لیزر ۶۶۰ نانومتر در رنج RED کم توان و لیزر دیگر یک لیزر پرتوان دایود با طول موج ۸۳۰ نانومتر
و سن بیمارانی که تحت درمان قرار گرفتند بین ۲۵ تا ۴۵ سال قرار داشتند  و در نهایت نتایج نشان داده که لیزرهای کم توان موثرتر از لیزرهای پرتوان برای کاهش حساسیت عاجی هستند
لیزرهای پر توان اگر استفاده شوند باید بدون تماس استفاده شوند و اگر احیانا تماس ایجاد شود ممکن است باعث صدمه به بافت شوند به همین خاطر لیزرهای کمت توان بهتر خواهند بود
و نوع لیزرهای موثر برای کاهش حساسیت عاجی ایربیوم یگ – ایندیگ و گاهی اوقات دایود لیزرها  هستند

توصیه ای که در اثر این مطالعات میتوان داشت استفاده از لیزرهای کم توان به همراه روشهای معمولی استفاده از رزینها و وارنیش کاهش حساسیت ما بهتر خواهد بود کیفیت و زمان اثر کاهش حساسیت بیشتر خواهد بود
– پالپ کپینگ و پالپوتومی pulp capping & pulpotomy
کلسیم هیدروکساید که در پالپ کپینگ انجام میشود باعث یک لایه نکروز میشود و دنتین بریج تشکیل میدهد که ممکن است حاوی میکروارگانیسمها و سلولهای آماسی باشد و بخاطر این میکروارگانیسمها بهتر است که این لایه عاجی برداشته شود و بعدا ترمیم صورت گیرد
آمدن MTA یک مقدار وضعیت را بهتر کرده است یعنی بریجی که تشکیل میشود کیفیت بریج بهتری دارد و آماسی که در آن ناحیه است خیلی کمتر است و تنها عیب ان نسبت به ایندیگ کمی زمان طولانی تری دارد

از لیزرهای co2 – Nd :YAG – Diod برای پالپ کپینگ استفاده شده است و همینطور از لیزرهای کم توان هم برای پالپ کپینگ استفاده شده است
مزایای استفاده از لیزر CO2 برای پالپ کپینگ

برای پالپ کپینگ هنگام استفاده از لیزر CO2  موفقیت بیشتر از زمانی است که از کلسیم هیدروکساید استفاده شده است
هنگامی که از لیزر CO2 استفاده شده است موفقیت ۹۳ درصد بوده است اما هنگام استفاده کلسیم هیدروکساید درصد موفقیت ۶۶ درصد بوده است که این نشان میدهد لیزر ۲۷ درصد شانس موفقیت را افزایش میدهد
که برای بدست آوردن این موفقیت باید روی نوع لیزر و پارامترهای آن باید توجه کافی داشته باشیم

استفاده از لیزر برای آماده کردن کانال Root canal therapy with laser
برای تهیه حفره دسترسی
برای گشاد کردن کانال
برداشتن لایه اسمیر  smear
ضدعفونی کانال

که این موارد نیز در ویدئوهای آینده مورد بحث قرار خواهند گرفت